Świat gestów i symboli w komunikacji dziecięcej

Niniejsza publikacja to pierwsza w literaturze naukowej szczegółowa analiza porównawcza sprawności niejęzykowych dzieci polskich w okresie wczesnego dzieciństwa. Zarówno rozważania teoretyczne, jak i przeprowadzone badania skupiają się wokół dwóch obszarów tematycznych: relacji pomiędzy rozwojem komunikacji niejęzykowej w postaci gestykulacji a osiągnięciami językowymi dziecka oraz roli interakcji rodzic dziecko w rozwoju komunikacji i symbolizacji dziecięcej.Niniejsze opracowanie empiryczne stanowi część szeroko zakrojonych badań nad rozwojem językowym u dzieci polskich. Uwzględniono w nim wyniki badań, którymi objęto 99 dzieci: z podejrzeniem zaburzenia typu "Specific Language Impairment", charakteryzujące się bardzo niskim poziomem rozwoju mowy oraz z dwóch grup porównawczych, o przeciętnym poziomie rozwoju mowy oraz ponadprzeciętnym poziomie rozwoju mowy.W pierwszej części publikacji przedstawiono zarówno klasyczne, jak i nowsze koncepcje dotyczące roli symboli i znaków, tj. gestów i działań symbolicznych oraz języka, w ujmowaniu rzeczywistości oraz porozumiewaniu się. W opisie procesu komunikowania się nawiązano do nurtu badań nad zmianami rozwojowymi zachodzącymi w relacji gestykulacja mowa. Pokazano rozwojowe ujęcie komunikacji niejęzykowej dzieci we wczesnej ontogenezie, z uwzględnieniem zmian w funkcji, jaką pełni gestykulacja. Poszukiwano empirycznego potwierdzenia istnienia związku między rozwojem gestykulacji a rozwojem mowy nie tyle u dzieci prawidłowo rozwijających się, co z zaburzonym rozwojem kompetencji językowych. Książka jest próbą analizy słabo opisanego w Polsce problemu zaburzenia rozwoju językowego u małych dzieci, a także przeglądu aktualnego stanu badań nad symbolicznym przedstawianiem rzeczywistości oraz komunikacją niejęzykową dzieci z podejrzeniem specyficznych zaburzeń rozwoju językowego. Odrębną część stanowią rozważania na temat roli dorosłych w rozwoju reprezentacji symbolicznej dziecka we wczesnym dzieciństwie, przejawiającej się w mowie i zabawie. Potwierdzono tezę, że jakość interakcji dziecko rodzic ma istotny wpływ na rozwój zdolności komunikacyjnych dziecka. Zaznaczono również, że interakcja ta ma charakter transakcyjny.Przeprowadzone badania pozwoliły na ocenę poziomu i rodzaju komunikatów niejęzykowych używanych przez dzieci z różną sprawnością językową podczas interakcji z dorosłym. Analiza wyników wykazała różnice międzygrupowe w zakresie poziomu komunikacji niejęzykowej oraz stosowania odmiennych strategii komunikacyjnych. Analiza zachowań rodziców potwierdziła, że rodzice dzieci z różnym poziomem rozwoju mowy stosują odmienne strategie podczas komunikowania się z nimi. Rodzice dzieci z podejrzeniem SLI częściej stosują strategie ograniczające oraz kontrolę imperatywną, pozostali zaś częściej prezentują rozwijające strategie językowe i niejęzykowe.Niniejsza publikacja pozwoli na lepsze zrozumienie mało opisanego i wciąż nieznanego w Polsce zaburzenia SLI oraz związanych z nim problemów, z którymi borykają się dzieci już w okresie wczesnego dzieciństwa. Prezentowana książka ta jest przeznaczona zarówno dla specjalistów psychologów, pedagogów i logopedów, jak i rodziców zainteresowanych rozwojem swoich dzieci.