Liryka i fenomenologia. Zbigniew Herbert i Tadeusz Różewicz w kręgu myśli ingardenowskiej

W zasięgu oddziaływania myśli Romana Ingardena, który "przyznaje pierwszeństwo źródłowemu kontaktowi człowieka z rzeczywistością przed abstrakcyjną, filozoficzną spekulacją", wychowało się i ciągle jeszcze pozostaje wielu polonistów. Jego analiza językowej specyfiki, sposobu istnienia, budowy oraz procesu poznawania i wartościowania dzieła literackiego była - w dobie przemożnego oddziaływania najpierw marksizmu, a potem strukturalizmu - cenna alternatywą metodologiczną, wolną od ideologicznych i doktrynalnych zobowiązań. Ingardenowskie uzasadnienie dla wielości równouprawnionych odczytań utworu literackiego i opartych na nich interpretacjach również i dziś stanowi metodologiczne zaplecze dla badaczy, którzy chcą zachować miarę obiektywności oraz niezależność od aktualnych tendencji i mód panujących w literaturoznawstwie. Punktem wyjścia dla proponowanej przez Ingardena metody badań literackich jest koncentracja na roli odbiorcy i przekonanie o konieczności poznania indywidualnego dzieła literackiego w wielokrotnej, uważnej lekturze, która - szanując specyfikę oraz kontekst wewnętrzny i zewnętrzny utworu - tworzy solidny punkt wyjścia dla wszelkich dalszych uogólnień, jakimi trudnią się potem filozofia literatury, poetyka, teoria oraz historia literatury, a w pewnym stopniu również krytyka literacka.
Prof. dr hab. Jolanta Dudek