Lew Tołstoj - życie i twórczość
Lew Tołstoj był rosyjskim intelektualistą, pisarzem, poetą, pedagogiem i myślicielem. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli realizmu w literaturze europejskiej. Do jego najbardziej znanych powieści należą “Wojna i Pokój” (wielokrotnie ekranizowana) i “Anna Karenina” (znakomita powieść psychologiczna, która również zainspirowała filmowców do licznych adaptacji). Dla wielu w swoich czasach Tołstoj stanowił najwyższy autorytet moralny. Jego poglądy stały się wzorem myślenia dla poglądów Mahatmy Gandhiego i Martina Luthera Kinga.
Tołstoizm
Z idei moralnych oraz religijnych Tołstoja wyłoniła się nowatorska doktryna religijno-społeczna o nazwie "tołstoizm". Podstawową zasadą tołstoizmu była idea niesprzeciwiania się złu przemocą; z niej wynikały dalsze szczegółowe nakazy. W odpowiedzi na dostrzeżone złe czyny tołstoiści winni dokonywać aktów miłosierdzia, poświęcać się dla bliźnich, nigdy zaś nie próbować zwalczać zła złem, bo to prowadzi do mnożenia się ludzi zdeprawowanych. Tołstoiści nie spożywali mięsa, nie pili alkoholu i nie palili tytoniu. Pisarz potępiał również popęd seksualny jako nieczysty, zaś odrzucenie chrześcijańskiego nauczania o wcieleniu i zmartwychwstaniu Chrystusa doprowadziło go do całkowitej pogardy dla ciała. Po przejściu duchowej przemiany, którą opisuje w krótkim tekście pod tytułem “Spowiedź”, negatywnie odnosił się do twórczości artystycznej. Przekonany o nieograniczonej potędze ludu jako zbiorowości, uznał ostatecznie, że jednostka nie ma żadnego znaczenia. Traktując Boga jako fantazmat, Wielkie Nic, którego istnienie zależy od woli człowieka, Tołstoj uznał, że jego odnalezienie w życiu doczesnym musi być równe całkowitemu zatarciu własnej indywidualności. Swoje rozważania ze “Spowiedzi” Tołstoj kontynuował w kolejnym tekście religijno-filozoficznym “O życiu”.