„Wiedźmin” – Kolejność czytania książek Andrzeja Sapkowskiego

Trudno spotkać osobę, która nie słyszałaby przynajmniej kilku ciekawostek o białowłosym wiedźminie. Twórczość Andrzeja Sapkowskiego zachwyca kolejne pokolenia czytelników, miłośników filmów czy gier. Popkultura bardzo szybko podchwyciła wątki wykreowane przez pisarza i sprawiła, że słowiańskie wierzenia stały się popularne na całym świecie. Pozostaje więc zapytać, w jaki sposób zabrać się za czytanie książek, by najlepiej poznać dzieje tytułowego wiedźmina.

„Wiedźmin” – saga. Książki Andrzeja Sapkowskiego

O „Wiedźminie” świat usłyszał po raz pierwszy prawie 40 lat temu. Początkujący wówczas pisarz, z wykształcenia ekonomista, wysłał swoje opowiadanie do czasopisma „Fantastyka”. W 1986 roku autor nie planował jeszcze stworzenia całej sagi. A jednak jego pierwszy tekst o tej tematyce zajął trzecie miejsce wśród wszystkich nadesłanych opowiadań.

Prawie 40 lat później książki Andrzeja Sapkowskiego są drugimi najczęściej tłumaczonymi polskimi powieściami fantasty na świecie, zaraz po pozycjach od Stanisława Lema. Niewyobrażalny wręcz sukces sagi o wiedźminie na stałe zapisał się w świadomości nie tylko czytelników, ale miłośników gier czy filmów. Fani kina mogli oglądać zarówno polskie, jak i zagraniczne adaptacje historii na kinowym ekranie. Wystarczy nawet przejść się po księgarniach, by dostrzec nie tylko powieści, ale i ogrom gadżetów nawiązujących do historii Geralta.

Początki przygód Geralta – Opowiadania

Zanim czytelnicy mogli zapoznać się z obszernymi powieściami przedstawiającymi losy Geralta Andrzej Sapkowski pisał opowiadania będące wprowadzenie do rzeczywistości wiedźminów. Jego pierwsze teksty były publikowane w czasopiśmie „Fantastyka”. Ostatecznie w 1993 roku ukazał się pierwszy zbiór „Ostatnie życzenie”, a w 2003 roku doczekał się swojego wznowienia. Znajdziesz w nim pierwsze opowiadania, które uznaje się za wstęp do cyklu wszystkich historii dotyczących Geralta.

Opowiadanie „Głos rozsądku” jest przerywane przez inne, które stanowią wyjaśnienie i uzupełnienie treści i tworzą spójną historię. Niektóry określają „Ostatnie życzenie” jako powieść szkatułkową.

Drugim zbiorem, po który powinieneś sięgnąć, jest „Miecz przeznaczenia” wydany po raz pierwszy w 1992 roku. Tę książkę uznaje się za drugą z cyklu, będącą uzupełnieniem treści z „Ostatniego życzenia” i stanowiącą wprowadzenie w dalsze dzieje Geralta. W „Mieczu przeznaczenia” pojawią się takie postaci jak bard Jaskier, który plącze się za wiedźminem krok w krok czy czarownica Yennefer z Vengerbergu.

Główna saga Wiedźmina

Po zapoznaniu się z opowiadaniami możesz przejść do powieści, które uznaje się za najważniejsze (najbardziej rozwinięte fabularnie) w całej sadze. W jakiej kolejności je czytać i jakie jest ich znaczenie w kontekście całej historii?

• „Krew elfów” – pierwsza powieść w cyklu wydana w 1994 roku. Jest kontynuacją wcześniejszych opowiadań. Wykreowane w niej wydarzenia rozgrywają się w quasi-średniowiecznej allotopii. Głównym bohaterem jest Geralt z Rivii, trudniący się zabijaniem potworów za pieniądze. Ważną postacią jest również Ciri, nastolatka, która w wyniki wojen straciła całą najbliższą rodzinę. Dziewczynka przejawia zdolności magiczne i początkowo szkoli się w Kaer Mohren przy wsparciu Triss Merigold, a później pod okiem Yennefer. Książka ukazuje, jak bardzo ludzie nienawidzili wiedźminów i jak wielu szpiegów szło tropem Geralta.
• „Czas pogardy” – druga powieść z cyklu ukazująca dalsze losy Geralta oraz Ciri. W tej książce będziesz świadkiem wielu walk politycznych i przewrotów. W większości z nich będzie uczestniczył białowłosy wiedźmin, który kilkukrotnie uratuje Ciri i sam zostanie zmasakrowany. Jego ciało zostanie uzdrowione dzięki staraniom druidów. Sama dziewczynka po kilku perturbacjach i porzuceniu na pustyni zostanie uratowana przez grupę Szczurów, do których się przyłączy. „Czas pogardy” to książka, która kreśli trudności, z jakimi mierzyły się osoby ze zdolnościami magicznymi i ukazuje bardzo krwawe walki pomiędzy różnymi krainami.
• „Chrzest ognia” – trzecia z kolei powieść z sagi o wiedźminie, wydana w 1996 roku. W tej książce wyleczony Geralt wraz z Jaskrem wyrusza, by uratować Ciri. W międzyczasie dochodzi do zerwania bardzo kruchych sojuszy, a elfie komanda, oddziały verdeńskie i wojska nijlgaardzkie zbroją się i szykują do walk. Jednocześnie Filippa Eilhart powołuje tajną Lożę Czarodziejek, która rzekomo ma zmienić losy świata. Gdy Yennefer dowiaduje się, że zgromadzenie chce wykorzystać Ciri do swoich niecnych zamiarów, czarodziejka ucieka.
• „Wieża Jaskółki” – czwarta powieść z sagi o wiedźminie, wydana w 1997 roku. Ledwie żywa Ciri zostaje znaleziona przez pustelnika. Pomiędzy dziewczynką i starym wykładowcą rodzi się przyjaźń. Bohaterka postanawia opowiedzieć mu swoją historię i wyjawia, co się jej przytrafiło. W międzyczasie Yennefer stara się odnaleźć dziewczynkę, ale ledwie żywa dostaje się do niewoli. Mamy jeszcze Geralta, świadka kolejnych walk, z których ledwie uszedł z życiem. Wiedźmin poznaje elfa, który twierdzi, że poszukiwania Ciri są bezsensowne, bo ich losy i tak mają się połączyć, więc Cirilla sama wkrótce do niego trafi. Jednocześnie dziewczynka stara się dotrzeć do Wieży Jaskółki, w której rzekomo znajduje się magiczny portal. Gdy jednak do niej wchodzi trafia do tajemniczego wymiaru i dowiaduje się, że była w nim wyczekiwana. Ta książka przede wszystkim podejmuje wątek rozwoju Ciri oraz jej znaczenia w życiu wiedźmina.
• „Pani Jeziora” – ostatnia powieść z sagi, wydana w 1997 roku. I tutaj ważną rolę odgrywa Ciri, która stara się wydostać z krainy, do której trafiła. Gdy to się jej udaje, próbuje odszukać Yennefer i ratuje ją. W książce towarzyszymy również Geraltowi zatrzymanemu na kilka miesięcy w jednym królestwie ze względu na liczne polowania na potwory. Cała saga zakańcza się uratowaniem Jaskra, który miał zostać stracony oraz uzdrowieniem Geralta, który poniósł poważne rany w wyniku ataków na nieludzi. Ciri wykorzystuje swoje zdolności i przenosi osłabioną Yennefer i Geralta do innego świata, po czym sama odchodzi.

„Sezon burz” – Powrót do świata Wiedźmina

W 2013 roku w księgarniach ukazała się kolejna powieść Sapkowskiego. „Sezon burz” wywołał niemałe poruszenie wśród miłośników uniwersum stworzonego przez pisarza. Dlaczego? Książka ukazuje dzieje Geralta z Rivii, fantastycznego wiedźmina, który za młodu został poddany morderczemu treningowi. Tak, to ten sam bohater znany z wcześniejszej sagi Sapkowskiego. A jednak książka nie stanowi kontynuacji „Pani Jeziora” i nie jest wliczana w sagę.

Opisane w powieści wydarzenia rozgrywają się tuż przed tymi, które można poznać w opowiadaniach i pięciu powieściach z cyklu. Jednak i sam Sapkowski podkreśla, że to nowa historia, choć częściowo nawiązująca do poznanych przez czytelników wcześniej wydarzeń. Warto więc czytać ją jako dodatek do znanej historii, tuż po poznaniu wcześniejszych opowiadań i powieści.

Wiedźmin w innych mediach

Czytelnicy pokochali historię o wiedźminie Geralcie. Stąd też producenci filmowi bardzo szybko podjęci decyzję o przeniesieniu jego losów na ekrany. Na początku XXI wieku pojawiły się film oraz serial, w którym w rolę Geralta wcielił się Michał Żebrowski. A jednak to dopiero produkcje Netflixa okazały się prawdziwym hitem i zgromadziły przed ekranami widzów z całego świata.

W 2019 roku ukazał się serial, w którym główną rolę odegrał Henry Cavill. Aktor bardzo poważnie podszedł do swojej roli. W ramach przygotowań przyjął m.in. bardzo wymagający trening z władania mieczem. Jednocześnie w trakcie nagrań sam wykonał wszystkie sceny kaskaderskie i odmówił dublera. W 2024 roku mają pojawić się odcinki 4. już sezonu serialu, ale rolę wiedźmina przejmie Liam Hemsworth.

Jak popularna jest historia o wiedźminie? Niech powiedzą o tym liczby. Netflix przedstawił statystyki, które wskazują, że ponad 76 milionów gospodarstw domowych oglądnęło minimum dwie minuty pierwszego sezonu w ciągu pierwszych czterech tygodni od jego premiery.

Miłośnicy gier również znajdą coś dla siebie. CD Projekt Red wypuścił trzy główne gry, kilka spin-offów oraz komiksów. Pierwsza gra ukazała się w 2007 roku.

Dlaczego kolejność ma znaczenie?

Książki nie bez powodu powstają w kolejności chronologicznej. Na kartach każdej kolejnej powieści autorzy rozwijają wątki i dodają nowych doświadczeń bohaterom. Trudno więc wyobrazić sobie, by czytanie sagi rozpocząć w dowolnym momencie…

Kolejność czytania jest ważna, ponieważ opowiadania Sapkowskiego wydane w dwóch tomach pozwalają na powolne „wgryzienie się” w wykreowany przez niego świat. To ogrom nowych nazw, zjawisk i bohaterów, których trudno spotkać na ulicy. I to charakterystyczne dla fantastyki, oczywiście. Nie zmienia jednak faktu, że trudno byłoby zrozumieć to, co się dzieje bez takiego wprowadzenia.

To samo dotyczy powieści. Każda z nich to nie tylko historie Geralta, Yennefer czy Ciri. To również ogrom konfliktów politycznych rozgrywających się wśród ludzi, elfów, wiedźminów, czarownic czy magów. I wszystkie one mają swoje źródło we wcześniejszych książkach. Nie ma możliwości zrozumienia ich bez znajomości wydarzeń opisanych wcześniej.

Zachowanie kolejności czytania jest również ważne w kontekście rozwoju postaci. Wraz z kolejnymi wydarzeniami można obserwować dojrzewanie Ciri i jej wzrost czy zmiany, jakie zachodziły w zimnej początkowo Yennefer lub zamkniętym emocjonalnie Geralcie.

Podsumowanie

Świat wykreowany przez Sapkowskiego w rewelacyjny sposób „przemyca” smaczki dotyczące wierzeń i kultury słowiańskiej. W opisach pozornie zwyczajnych walk Geralta z potworami widać prymitywne zabobony Słowian, ich zwyczaje, tradycje czy mentalność. Poznając więc jego kolejne książki, można nie tylko zachłysnąć się kompletnie różnym od naszego światem, ale i dowiedzieć się wielu ciekawostek, które zapewne dotychczas były Ci nieznane.