Mechanizmy zwiększające kontrolę control enhancing mechanisms w polskich spółkach akcyjnych

Niniejsza publikacja poświęcona jest instytucjom prawnym, które prowadzą do oddzielenia zakresu oddziaływania akcjonariusza na sprawy spółki od jego zaangażowania kapitałowego ? mechanizmom zwiększającym kontrolę. Jest to fundamentalne, zarówno z punktu widzenia doktryny prawa, jak i praktyki, zagadnienie współczesnego ładu korporacyjnego, związane z granicami swobody kształtowania statutu spółki akcyjnej w kontekście tworzenia struktury praw udziałowych. Publikacja dostarcza kompleksowej analizy mechanizmów zwiększających kontrolę, nie tylko na płaszczyźnie dogmatycznej, ekonomicznej i porównawczej, ale także w ujęciu empirycznym ? zawiera wyniki przeprowadzonych przez autora empirycznych analiz statutów wszystkich spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Prowadzone rozważania, przy wykorzystaniu szerokiego spektrum metod badawczych, szczegółowo przedstawiają występujące w obrocie konstrukcje, a także opisują dopuszczalny zakres ustanawiania mechanizmów zwiększających kontrolę w polskim prawie.Podstawowym rozwiązaniem jest oparcie uprawnień korporacyjnych akcjonariuszy na modelu jedna akcja ? jeden głos, zakładającym ścisłe powiązanie możliwości oddziaływania na sprawy spółki od liczby posiadanych przez każdego z akcjonariuszy akcji, niemniej systemy prawne przewidują szerokie spektrum odstępstw od tego modelu. Także polskie prawo spółek dopuszcza wprowadzenie konstrukcji zaburzających proporcjonalność pomiędzy udziałem kapitałowym a prawami korporacyjnymi, które mogą przybrać postać akcji uprzywilejowanych, uprawnień osobistych (art. 354 KSH), ograniczeń w zakresie wykonywania prawa głosu (art. 411 § 3 KSH), czy też szczególnych uprawnień państwa w spółkach o strategicznym znaczeniu (tzw. ?złote akcje?). Poszczególnym mechanizmom zwiększającym kontrolę poświęcono w polskiej literaturze wiele opracowań dogmatycznych, brak jest jednak kompleksowego omówienia tej problematyki, zawierającego systemowe spojrzenie na ogół tych instytucji. W pracy przedstawiono tego rodzaju szerokie ujęcie.