Odyseja kosmiczna 3001. Finał

Oto ostatnia część kultowej serii autorstwa Arthura C. Clarke’a, finalny etap fascynującej i wizjonerskiej przygody. Fabuła rozgrywa się w przyszłości, w której ludzkość rozszerzyła swoją obecność w kosmosie. Monolity wciąż odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu przebiegu ewolucji, pozostając pewnego rodzaju zagadką. Frank Poole, odnaleziony po dryfowaniu w próżni, wraca do świata dzięki nowoczesnej medycynie. Od jego zaginięcia minęło tysiąc lat, a Poole musi poznać otaczającą go rzeczywistość, w każdym aspekcie — klucz do rozwiązania wielu tajemnic nadal trzyma David Bowman. Jedną ze znaczących zalet całej serii jest zdolność Clarke’a do płynnego wplatania w narrację skomplikowanych koncepcji naukowych. Barwne opisy kosmicznych zjawisk i technologii sprawiają, że lektura staje się ekscytującym doświadczeniem nie tylko dla osób rozmiłowanych w science-fiction, ale też takich, które gatunek dopiero odkrywają. Odnoszę także nieodparte wrażenie, iż autor zachęcił spore grono czytelników do samodzielnego poszerzania wiedzy w temacie astronomii, astronautyki, pięknych elementów składających się na fascynujące eksploracje kosmosu, ciągle nam obcego. Charakterystyczne dla Arthura Clarke’a są filozoficzne kontemplacje, pytania dotyczące przyszłości ludzkości, potencjalnych zagrożeń wynikających z rozwijania technologii, symbiotycznej relacji pomiędzy człowiekiem a maszyną — bardzo aktualny temat. Spotkałam się z opiniami, że te dywagacje są „nudne”, „niepotrzebnie zapychają książki”, aczkolwiek ja mam odmienne zdanie. Lubię lekkie intelektualne zmęczenie. Duża frajda, pole do dyskusji z innymi fanami serii, można w przyjacielski sposób nieco się posprzeczać, spojrzeć na mnóstwo kwestii z zupełnie nowej perspektywy. Muszę podkreślić, znowu, pod jak wielkim wrażeniem jestem, gdy chodzi o ponadczasowość „Odysei kosmicznej”, zwłaszcza teraz. Trochę żałuję zakończenia wspaniałej podróży, ale właściwie każdy nurtujący wątek ciekawie rozwiązano, dalsze rozciąganie nie miałoby większego sensu. Zdaję sobie sprawę z faktu, iż sporo osób widzi w tym tomie po prostu chęć zarobienia pieniędzy, lecz, po raz kolejny, nie umiem się zgodzić z podobnymi opiniami. Clarke nie musiał więcej pisać, jednak chyba, na szczęście, chciał. Godne pożegnanie z bohaterami oraz tymi, którzy dają im nieśmiertelność, czyli czytelnikami.

Odyseja kosmiczna 3001, jak sam tytuł wskazuje, przenosi nas 1000 lat w przyszłość w stosunku do pierwszego tomu. Dzieje się to za sprawą odkrycia ciała Franka Poole'a, dryfującego w przestrzeni kosmicznej od 2001 roku, kiedy to został wyrzucony w kosmos przez zbuntowanego robota HALa. Co ciekawe, jego ciało jest doskonale zachowane a na dodatek udaje się astronautę przywrócić do życia, bez żadnych uszczerbków na zdrowiu. To jednak dopiero początek jego kolejnych przygód i konfrontacji z tajemniczym Monolitem... Frank Poole stopniowo poznaje jak zmienił się język, ale również samo społeczeństwo w 3001 roku. Praktycznie nie istnieje przemoc, a ludzkość bardzo zmieniła się od pierwszego kontaktu z Monolitem. Po tylu latach te tajemnicze urządzenia wciąż stanowią zagadkę, więc Frank Poole pragnie ją rozwiązać i w tym celu wyrusza na Ganimedesa, a stamtąd na Europę, gdzie udaje mu się skontaktować z Davidem Bowmanem i HALem. Tam właśnie poznaje prawdę na temat Monolitów - jakie było ich zadanie i jakie nowe otrzymały od swoich twórców, kiedy przekazywał wiedzę na temat agresywnej i pełnej przemocy ludzkości z początku XXI wieku. Finał całego cyklu jest po prostu dobry, ale nic więcej. Chwilami można poczuć, że autor nie do końca wiedział jak zakończyć historię, a jednocześnie dać odpowiedzi na wiele nurtujących pytań. Nie jest to jakaś duża wada, ale trudno dorównać wrażeniu, jakie wywarł na mnie pierwszy tom tego cyklu. Zaś sam powrót do życia Franka Poole'a nie do końca mnie przekonał. Przez 1000 lat w próżni jego ciało z pewnością już dawno rozpadłoby się na kawałki lub zwyczajnie "zaginęło" w mroku. Owszem, autor mógł pokazać jak różni się społeczeństwo i technologia po takim długim czasie, co ma też pewne znaczenie fabularne, ale nie jestem przekonany do pomysłu ze wskrzeszeniem po tak długim czasie. Na plus zasługuje za to specjalnie przygotowany dodatek, w którym autor opisuje co było dla niego inspiracją podczas pisania poszczególnych rozdziałów. Odyseja kosmiczna 3001 to dobre i ciekawe zakończenie całego cyklu Arthura C. Clarke'a. Autor przedstawia w książce interesującą wizję ludzkości za 1000 lat, a jednocześnie rozwiązuje zagadkę tajemniczych Monolitów.