Ofiary w sutannach

Ostatnio w Wydawnictwie Znak rozwiązał się worek z reportażami. Jest w czym wybierać. Tym razem miałam okazję sięgnąć po dokument Moniki Całkiewicz i Małgorzaty Błaszczuk. Pierwsza z nich jest byłą prokuratorką, a druga wnikliwą dziennikarką, mieszkającą za granicą. Autorki prezentują nam pięć przypadków zbrodni na księżach. Zbrodni, które miały miejsce w bliskich nam czasach, już po roku 1989, czyli nie miały tła i charakteru politycznego. „(...) bo zło trzeba piętnować bez względu na to, kto się go dopuścił. Bo jeśli dobrzy ludzie milczą, to zło triumfuje”. Opisane morderstwa z pozoru wydają się typowe, niczym się nie wyróżniające. A jednak łączy je jedno: ofiara. Ofiarami tych zbrodni byli księża. Morderstwa te są powiązane z działalnością przestępczą księży, niektóre mają podłoże seksualne, a inne wynikały z motywu zemsty. Nam się wydaje, że ksiądz to osoba zaufania publicznego, czysta i nieskazitelna. Wydaje się niemożliwe, aby ksiądz mógł być zamieszany w jakiekolwiek niejasne i nieczyste interesy, aby pozostawał w związku z mężczyzną, wykorzystywał seksualnie nieletnich. A jednak, takie sytuacje miały rzeczywiście miejsce w naszym kraju, nie są one wymyślone przez autorki na potrzeby intrygującego opracowania. Zapewne hierarchowie kościelni chcieliby, aby te upokarzające i niewygodne informacje nigdy nie ujrzały światła dziennego. Na pewno wśród nich panuje zmowa milczenia, mur nie do przebicia. W zasadzie to nie ma czym się chwalić. Ale warto byłoby otwarcie potępić takie zachowania wśród kleru, przestrzec innych księży przed takim postępowaniem i piętnować takie postępki. Aby nie miały więcej miejsca, aby ludzie wiedzieli, kto u nich odprawia msze święte czy udziela sakramenty. Często księża wypominają ludziom określone niewłaściwe zachowania, piętnują za występki, a sami pod przykrywką sutanny zabawiają się w najlepsze, grzeszą i jeszcze nie ponoszą konsekwencji swoich zachowań. Autorki dotarły do akt prokuratorskich i sądowych, na ich podstawie opisały te pięć przypadków zbrodni na osobach duchownych. Istotne, ciekawe i wiele wnoszące do sprawy są rozmowy z osobami, które prowadziły te śledztwa, brały udział w czynnościach śledczych, stawiały zarzuty, znały ofiary, a także z ekspertami z zakresu prawa, psychologii czy psychiatrii. Ale mamy też wywiady z dziennikarzami, którzy się tą tematyką zajmują. Warty uwagi jest fragment rozmowy z Tomaszem Sekielskim, autorem reportaży o ofiarach księży – pedofilów. Każdy rozdział kończy się dużą dozą wiedzy z zakresu prawa, autorki wyjaśniają zawiłości prawne w sposób bardzo jasny i czytelny zwłaszcza dla osób, które są laikami w tej dziedzinie. W tym reportażu nikt nie osądza, nie ocenia, nie stawia diagnozy. Autorki starają się pokazać, że takie przypadki miały miejsce, pozwalają je przeanalizować i spróbować odpowiedzieć nam na pytanie, czy do nich musiało dojść, czy można było ich uniknąć. Ta lektura zostawia trochę rysę na wizerunku księży, nie wynosi ich na piedestał i nie stawia ponad nami. Widać gołym okiem, że księży również dotykają słabości i pokusy, nie zawsze potrafią zapanować nad swoimi popędami i emocjami. I z tego zdarzają się przykre i nieprzewidywalne sytuacje, jak choćby te opisane w tej pozycji. Książka bardzo ciekawa, przeprowadza nas dokładnie i wnikliwe przez etapy śledztwa. Nie jest to lektura, którą można szybko przeczytać i odłożyć. Wymaga chwili refleksji i przemyślenia opisanych sytuacji, wyciągnięcia z nich stosownych wniosków. Ale uważam, że każdy powinien po nią sięgnąć i sam ocenić te przedstawione fakty, sam na swój sposób je zinterpretować. Polecam, godna uwagi, prawdziwa i odważna.

W zeszłym roku w moje ręce trafiła interesująca lektura dotycząca wstrząsających zbrodni, które miały miejsce w Polsce. Jej autorka we wnikliwy sposób zabrała nas za kulisy tych spraw. Dziś Monika Całkiewicz powraca z nowym tytułem, również w klimatach kryminalnych. Ofiary w sutannach dotykają jednak kwestii nieco drażliwych, gdyż bohaterami jej książki są księża. Morderstwa, choć nie tylko Autorka we współpracy z dziennikarką Małgorzatą Błaszczuk zaprasza nas do poznania historii, w których ofiarami są duchowni. Mają one miejsce w różnych okresach czasu, zarówno współcześnie jak i w PRL-u. Spraw nie jest jednak tak wiele jak w poprzednim opracowaniu Całkiewicz zatytułowanym Kroniki zbrodni. Ofiary w sutannach koncentrują się nie tylko na wyżej wspomnianych morderstwach. Poszczególne rozdziały zostały tu wzbogacone o komentarz zaangażowanych w sprawy osób, choć nie tylko. Na wstępie mamy wywiad z filozofem, teologiem, byłym dominikaninem, profesorem nadzwyczajnym Akademii Humanistycznej w Pułtusku Tadeuszem Bartosiem. Znalazło się też miejsce na rozmowę z Tomaszem Sekielskim, dziennikarzem i twórcą głośnych filmów dokumentalnych poruszających kwestie pedofilii w polskim kościele. Ofiary w sutannach – zarys obrazu polskiego kościoła Książka nie tylko zaciekawia czytelnika kryminalnymi śledztwami i tytułowymi ofiarami. Autorka postarała się tu zarysować pewien obraz polskiego kleru wraz z różnymi dotykającymi go problemami. Stąd powyższe rozmowy i wywiady, które stanowią sporą część lektury. Dają one nam jednak sporo do myślenia na temat współczesnego kościoła. Co więcej, na zakończenie każdego z rozdziałów znalazła się również prawnicza analiza spraw. Nie jest ona bardzo szczegółowa, gdyż Ofiary w sutannach nie są książką prawniczą. Uświadamia nam jednak jak kształtuje się prawo karne w Polsce. Autorka prześwietla bowiem dla czytelnika paragrafy dotyczące konkretnych przestępstw opisanych w książce. Nawet szerzej, pokazuje nam chociażby jak działa prawo w przypadku gdy przepisy łamie ksiądz, jak postępować w takiej sytuacji. Podsumowanie Na kartach książki wydawnictwa Znak znalazły się wciągające scenariusze. Choć w każdej sprawie ofiarami są księża, to nierzadko sami mają coś na sumieniu. Te zbrodnie nie biorą się znikąd, są naprawdę zaskakujące, a momentami wręcz wstrząsające. Ofiary w sutannach czyta się szybko. Napisane zrozumiałym językiem opracowanie wciąga i zaciekawia czytelnika. Musicie ten tytuł przeczytać.