Powiat między zbiorowością a wspólnotą

W 1998 roku reaktywowano w Polsce powiaty. Sytuują się one między gminami, o utrwalonych już strukturach, a nowymi województwami, mającymi ambicje przekształcić się w regiony. Powiaty są elementem struktury terytorialnej, częścią administracji publicznej, szczeblem samorządu terytorialnego. Czy mogą zatem sprzyjać budowaniu więzi społecznych i przyczynić się do przekształcenia zbiorowości w społeczność terytorialną, świadomą swej tożsamości i autonomii tak ważną w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego Wielowymiarowa analiza powiatu wymaga interdyscyplinarnego podejścia. W niniejszej pracy dominuje socjologiczny ogląd tej struktury terytorialno-społecznej, jej historii i tradycji, jej instytucji, usytuowania i roli w systemie samorządu terytorialnego. Badania empiryczne przeprowadzone zostały w pięciu powiatach, położonych w różnych regionach kraju. Wyłonił się z nich złożony obraz i ostatecznie nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi na kluczowe pytanie, czy w przypadku powiatu można mówić o społeczności, czy tylko o zbiorowości terytorialnej. Przed powiatem rysują się dwie perspektywy: konsolidacja społeczności gminnych, jako najmniejszych, lecz najsilniejszych struktur terytorialnych i społecznych, lub budowanie zbiorowości powiatowych, opartych na tradycji, historii i aktywnej partycypacji społecznej. Przedstawione badania pokazują, że obecnie dominuje raczej pierwszy wariant, choć istnieją możliwości i realne szanse na przejście do zintegrowanych społeczności powiatowych.