Z powstania do Auschwitz

1 sierpnia o godzinie 17, w godzinie „W” kolejny raz wybrzmiały syreny, a Warszawa zastygła w bezruchu, by oddać hołd poległym w Powstaniu Warszawskim. Tego dnia zaczęłam czytać „Z powstania do Auschwitz” autorstwa Niny Majewskiej-Brown, książkę historyczną, przy której nie sposób uniknąć olbrzymich emocji. Losy Marii, jej męża, dwóch nastoletnich córek i młodszych synów są odbiciem sytuacji wielu polskich rodzin, które starały się zachować pozory normalności i radzić sobie najlepiej jak umiały pod niemiecką okupacją. Poznajemy ich przed wybuchem powstania, gdy już coś wisi w powietrzu. Od pierwszych strzałów w godzinie „W” szybko przechodzimy z nimi od ekscytacji i nadziei do rozpaczy. Strachu przed ciągłymi bombardowaniami, głodem i wszechobecną śmiercią nie zagłuszą dochodzące z daleka górnolotne słowa i obietnice bez pokrycia. Warszawiacy pozostawieni sami sobie chcą, żeby ten koszmar jak najszybciej się skończył. "Jeśli istnieje piekło, z pewnością tak właśnie wygląda." Autorka w swojej książce zawarła równie dużo emocji, co informacji. Poruszająca i tragiczna historia Marii i jej rodziny stanowi jej pokaźną część, ale równie ważne są relacje innych osób, które przeżyły powstanie i koszmar obozu. Nie wiedziałam, że tak wielu mieszkańców ewakuowanych ze zniszczonej doszczętnie Warszawy trafiło do Auschwitz. Relacje ocalałych wstrząsnęły mną jeszcze bardziej, gdy uświadomiłam sobie, że w tym czasie byli nastolatkami, często jeszcze dziećmi. Koszmar widziany ich oczami łamie serce. W kolejnych częściach książki Autorka przybliża najważniejsze punkty Warszawy z czasu powstania, wyjaśnia używane w jego trakcie, ale i w obozie pojęcia, przedstawia skrótowe kalendarium lat okupacji i Powstania Warszawskiego. Temat potraktowany kompleksowo pozwala poznać zarówno fakty, jak i wczuć się w ludzkie emocje. Kwestię zasadności zrywu powstańczego zostawmy z boku, choć budzi od lat gorące dyskusje. Bez wątpienia jednak to zwykli cywile, których zginęło wówczas niemal 200 tysięcy, zapłacili w nim najwyższą cenę.

Zacznę nietypowo, bo od tego, że niezbyt chętnie sięgam po książki, które w tytule mają słowo „Auschwitz”. Ostatnimi czasy nastąpił na literaturę obozową jakiś dziwny boom, moda. A ja z modą nie płynę. Jestem przekorna. Poza tym uważam, że jeżeli coś powstaje w takim zalewie, to nie może być dobre. Ale ta książka jakoś zwróciła moją uwagę i dołożyła się jeszcze do tego kolejna rocznica Powstania Warszawskiego – już 79. „Z powstania do Auschwitz” to historia prawdziwa, która przedstawia wojenne i powstańcze losy mieszkańców kamienicy przy ulicy Żurawiej w Warszawie. Ludzi całkiem zwyczajnych, jak ja, czy Ty (tak Ty, który czytasz teraz tę opinię). To opowieść zbeletryzowana, więc czyta się ją bardzo dobrze, mimo często niezbyt przyjemnych momentów. Ale w końcu to czasy wojny. Głównym trzonem powieści jest Powstanie Warszawskie, jego upadek i czas po nim. Autorka jednak nie zaczyna od 1 sierpnia. Najpierw przybliża nam Warszawę wprawdzie wojenną, okupowaną, ale przed zrywem. Pokazuje nam życie mieszkańców wspomnianej kamienicy. Poznajemy rodzinę Roguskich, jednak to nie oni są głównymi bohaterami powieści, a ich sąsiedzi: Maria i Henryk z dziećmi (dwoma synami i dwiema córkami, Zofią i Anielą). Nina Majewska-Brown głos, czyli narrację oddała w swojej książce dwu paniom Marii i Zofii, niestety nie dane nam było poznanie nazwisk tych kobiet. W wywiadzie dla portalu samorządowego dowiadujemy się, że była to jedyna informacja, której nie ujawnili państwo Roguscy w trakcie rozmowy. Taka ostatnia tajemnica, której być może nie uda się nigdy rozwiązać. „Książka dzięki prawdziwym świadectwom ma także walor dokumentalny. To fabularyzowana opowieść o wojennych, zwłaszcza powstańczych losach. Wydaje mi się, że przybliżanie historii na bazie jedynie statystyk i suchych faktów do wielu osób nie trafia. Nie ma w tym emocji, prawdziwych ludzi i ich życia. Dlatego beletryzuję prawdziwe historie, bo dla czytelników jest to ciekawsze. Nie pozwalam sobie na fantazjowanie, zakłamywanie faktów, a współpracując z historykami i archiwistami, dbam, by wiernie odwzorować wydarzenia.” (z rozmowy z portalem samorządowym) Do egzemplarza, który otrzymałam dołączona została mapa, zdjęcia oraz opaska powstańcza. A w książce możemy oglądać naprawdę sporo fotografii uwiarygadniających opowiadaną przez autorkę historię. Nie wiem czy ta opowieść jest faktycznie prawdziwa, jak podaje autorka. Bardzo chcę wierzyć, że tak jest, bo nie lubię być oszukiwana i chyba nikt nie lubi. Jeżeli ta historia wydarzyła się naprawdę, to warta była spisania i opowiedzenia. Powiem więcej, warta jest poznania oraz tego, aby ją mogło zobaczyć jak najwięcej osób. Powstałby na podstawie tej powieści z pewnością interesujący i wzruszający film. Cieszę się, że miałam przyjemność przeczytać tę książkę. Dobrze się stało, że akurat ten tytuł w jakiś dziwny sposób przykuł moją uwagę. Książka „Z powstania do Auschwitz” okazała się ciekawa, wciągająca i skłaniająca do przemyśleń. Polecam, by tę i inne historie ocalić od zapomnienia.